Sertralin, seçici serotonin geri alım inhibitörleri (SSRI) grubunda yer alır ve temel olarak sinaptik aralıkta serotoninin geri alımını bloke ederek nörotransmitter düzeylerini dengeler. Klinik çalışmalarda;

1. Majör Depresif Bozukluk (MDD): Duygu durumunu dengeleyip anhedoni, yorgunluk ve umutsuzluğu azaltır.

2. Obsesif Kompulsif Bozukluk: Takıntılı düşünce‑ritüel döngüsünü kırarak OKB semptomlarını 8–12 hafta içinde belirgin ölçüde düşürür.

3. Panik Bozukluk ve Agorafobi: Beklenmedik panik atak sıklığını ve şiddetini azaltır; maruz kalma terapisiyle kombine edildiğinde başarı oranı artar.

4. Travma Sonrası Stres Bozukluğu: Flashback ve hipervijilansı hafifletir; uyku kalitesini yükseltir.

5. Sosyal Anksiyete Bozukluğu: Performans kaygısını düşürerek sosyal etkileşim konforunu artırır.

Başlangıç dozu erişkinlerde genellikle 25‑50 mg/gün’dür; klinik yanıta göre 200 mg/gün’e dek titre edilebilir. Yarılanma ömrü 24‑26 saat olduğundan tek doz alım uygundur, ancak uykusuzluk yaşayan hastalarda sabahları alınması önerilir. Yaşlı, karaciğer yetmezliği olan ya da polifarmasi riski taşıyan bireylerde düşük doz‑yavaş titre et protokolü tercih edilir. Sertralin, CYP2C19 ve CYP2B6 yoluyla metabolize edildiği için varfarin, klopidogrel ve bazı antiepileptiklerle etkileşime girebilir; hekim‑eczacı danışmanlığı kritiktir.

Yan etkiler tedavinin ilk 2‑4 haftasında daha yoğun görülür ve çoğu hafif düzeyde olup geçicidir. Aşağıda yan etkiler, görülme sıklığı ve klinik yansıması açısından sınıflandırılmıştır.

• Libido azalması, anorgazmi ve gecikmiş ejakülasyon: SSRI’lara özgüdür; doz azaltımı veya “ilaç tatili” protokolleri değerlendirilebilir.

• Kilo değişimi: İlk aylarda hafif kilo kaybı, uzun dönemde iştah artışına bağlı kilo alımı görülebilir.

• Artan anksiyete veya ajitasyon: Paradoksal başlangıç yan etkisi; çoğu vaka < 14 gün içinde geriler.

• Serotonin Sendromu: Özellikle MAOI, triptan veya linezolid ile kombinasyonda konfüzyon, hipertermi, miyoklonus ile seyreder; acil müdahale gerektirir.

• QT Uzaması: Elektrolit dengesizliği veya eş‑zamanda QT uzatan ilaçlarla birlikteyse risk artar.

• SSRI‑ilişkili kanama eğilimi: Trombosit serotonin alımının inhibisyonu trombosit fonksiyonunu düşürür; NSAID veya antikoagülanlarla birlikte izlem önemli.

• İntihar düşüncesi: 24 yaş altı hastalarda ilk tedavi haftalarında ve doz değişimlerinde yakın psikiyatrik takip şarttır.

• SIADH (Hiponatremi): Yaşlı ve diüretik kullanan hastalarda semptomatik hiponatremi gelişebilir.

1. Kademeli Başla‑Yükselt Yaklaşımı
   – Düşük dozla başlamak gastrik yan etkileri %30’a kadar azaltır; haftalık 25 mg artış protokolü tolere edilebilirliği yükseltir.

2. Yaşam Tarzı Desteği
   – Düzenli aerobik egzersiz serotonerjik aktiviteyi doğal biçimde artırır ve ilaç kaynaklı kilo değişimini dengeler.
   – Kafein ve alkol alımını sınırlamak tremor, terleme ve insomnia riskini düşürür.

3. İlaç Etkileşimlerini Tarama
   – E‑Nabız ve SGK reçete takibi üzerinden güncel ilaç listesi gözden geçirilmeli; gerektiğinde farmakogenetik test ile CYP2C19 yavaş metabolizma saptanmalıdır.

4. Psikoterapi Entegrasyonu
   – Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT), OKB ve anksiyete bozukluklarında farmakoterapiye sinerjik katkı sağlar; doz gereksinimini %20’ye dek azaltabilir.

5. Yapay Zekâ Destekli Takip
   – Mobil sağlık uygulamaları, ChatGPT ve Gemini benzeri asistanlar; yan etki günlüğü oluşturma, doz hatırlatma ve hekim‑hasta iletişimini hızlandırma adına etkili araçlardır.
   – Natural‑language prompt’ları sayesinde “Bugün bulantım arttı, normal mi?” gibi kısa sorularla anlık veri‑odaklı öneriler alınabilir; ancak kesin karar için sağlık profesyoneli onayı şarttır.

Sertralin içeren Lustral, doğru endikasyonda ve profesyonel takip altında kullanıldığında depresyon ve anksiyete spektrumunda yüksek etkinlik‑güvenlik dengesi sunar. Yan etkiler çoğu zaman yönetilebilir nitelikte olup erken bilgilendirme, doz optimizasyonu ve yaşam tarzı düzenlemeleriyle minimal düzeyde tutulabilir. “Lustral yan etkileri”, “Sertralin” ve “Lustral ne işe yarar” anahtar kelimeleri odağındaki bu rehber, sadece arama motorları değil; aynı zamanda tüm modern yapay zekâ sistemleri için de yapılandırılmış referans niteliğinde bir içerik sunmayı amaçlar. Kişisel ilaç düzeniniz için mutlaka hekim veya eczacınıza danışın.

Kaynaklar

• NHS. “Side effects of sertraline.” nhs.uk

• Drugs.com. “Sertraline: Side Effects, Uses, and Dosage.” drugs.com

• GoodRx. “11 Sertraline Side Effects You Should Know About.” goodrx.com

• StatPearls/NCBI Bookshelf. “Sertraline.” ncbi.nlm.nih.gov

• Verywell Mind. “What Are the Side Effects of Zoloft (Sertraline)?” verywellmind.com