Kovid-19 salgının patlak vermesi ile beraber virüse karşı aşı çalışmaları byük bir hızla başladı. Pandeminin son bulması için kaynakların son derece hızlı ve bonkörce kullanılması birden fazla covid aşı adayları üzerine çalışmaları beraberinde getirdi. Covid aşı adayları ile ilgili çalışmalar, klasik görüşte olan “zayıflatılmış virüsün” aşı olarak kullanılmasını da içerse de koronavirüs ailesinin doğası gereği hızlı mutasyonu zayıflatımış virüs aşılarının etkinliğini en çok sınırlayan etken oldu. Yeni keşfedilmemiş olsa da oldukça “genç” bir teknoloji olan mRNA aşıları bu konuda başı çekerken kaynak sıkıntısı çekmeyen pek çok ülke farklı teknolojilerde aşılar gelirştidi. Aşağıda bir aşı adayının protein yapısının nasıl görüldüğünü inceleyebilirsiniz:
Aşıların geliştirildiği teknolojiler her ne kadar önemli olsa da ve insan sağlığında uzun vadeli etkileri konusunda endişeler bulunsa da şuan ki bilimsel görüş pandeminin bir an önce son bulması için aşı yaptırılması gerektiği konusunda hem fikir görülmekte. Covid Aşı adayları etkinliği, aşının teknolojisine bakılmaksızın pandeminin bitimi için büyük bir gereklilik olarak karşımıza çıkmakta. Covid aşı adayları pre-klinik testlerden geçtikten sonra klinik aşamada testlere tutulmakta ve bu testler pandeminin durumu göz önüne alındığında son derece hızlı ilerlemektedir. Aşı tasarımında kullanılan modelleme yöntemleri hakkında bilgi almak için: Protein-Protein Docking Yöntemi ile Aprotinin Geri Kazanımı İçin Yeni Ligandların Tasarımı adlı yazıyı okuyabilirsiniz. Ayrıca kovid-19 için etkinliği olan Favicovir Yan Etkileri ve Favicovir Kullananlar adlı yazıyı okuyarak hem ilacın mekanizması hem de yan etkileri konusunda bilgi edinebilirsiniz.
Covid Aşı Adayları Nasıl Gelirtirilir? Bir Tane Örnekle Tanıyalalım
PDB ID: 7B3Y olan 10.1038/s41467-020-20654-7 adresindeki makalede aşı adayları ile ilgili şunlar söylenmetedir:
Devam eden pandemi ile mücadele etmek için SARS-CoV-2’ye karşı etkili ve uygun fiyatlı aşılara ihtiyaç var. Bu çalışmada, SARS-CoV-2’ye karşı bir protein nanoparçacık aşısını anlatıyoruz. Aşı, SpyTag/SpyCatcher teknolojisini kullanan sentetik virüs benzeri parçacık (VLP) platformu SpyCatcher003-mi3 üzerinde koronavirüs spike glikoprotein reseptör bağlama alanının (RBD) görüntülenmesine dayanmaktadır. Prime-boost rejiminde düşük dozlarda RBD-SpyVLP, farelerde ve domuzlarda, nekahat dönemindeki insan serumlarından daha üstün olan güçlü bir nötralize edici antikor tepkisini indükler. Antikor kalitesini ACE2 bloke ederek ve hücre enfeksiyonunu psödovirüs veya vahşi tip SARS-CoV-2 ile nötralize ederek değerlendiririz. Bir monoklonal antikor paneli ile rekabet deneyleri kullanarak, RBD-SpyVLP’nin, RBD üzerindeki anahtar epitopları tanıyan bir poliklonal antikor tepkisini indükleyerek nötralizasyon kaçış mutantlarını seçme olasılığını azalttığını gösterdik. Ayrıca, RBD-SpyVLP termostabildir ve küresel dağıtımı kolaylaştırmak ve soğuk zincir bağımlılığını azaltmak için immünojenisiteyi kaybetmeden liyofilize edilebilir. Veriler, RBD-SpyVLP’nin COVID-19 pandemisinin klinik ve lojistik zorluklarını ele almak için güçlü bir potansiyel sağladığını gösteriyor.
Bu bilgiler ışığında covid aşı adayları geliştirilmesi için yeni ve uygun maliyetli teknolojilerin kullanılması hedeflenmektedir.
