Xanax yan etkileri ile ilgili açıklamaları yapmadan önce etken maddeyi tanımakta fayda var. Xanax, Alprazolam adı verilen etken maddeyi içeren Pfizer firmasının ticari markasıdır. Bir benzodiazepin türevi olan molekül diğer benzodiazepin türevlerinde olduğu gibi GABA reseptörünün allosterik bölgesine bağlanarak etki etki eder. Molekül GABA reseptörünün allosterik bölgesine bağlandığında reseptör açılır ve hücre içi iyon değişiminin gerçekleşmesini sağlar bu da insan fizyolojisi üzerinde “rahatlatıcı” etki yapar. Bu amaçladır ki, Xanax anksiyete(kaygı) bozuklukları, panik bozukluklar, depresyon gibi bir dizi psikiyatrik sonu gidermek için kullanılır. Aşağıda Xanax’în yani Alprazolam’ın molekül yapısını ve bu molekülün GABA reseptörüne bağlanma şeklini analiz eden videoyu inceleyerek teknik bilgi edinebilirsiniz.
Xanax kendinizi sersemlemiş hissetmenize ve kas fonksiyonlarının bozulmasına neden olabileceği gibi konsantrasyon konusunda da sorun yaşamanıza neden olabilir. Tüm bu özellikleri Xanax’ı araç ve makine kullanımını sağlıklı gerçekleştirememenize neden olabilir. Bu yüzden bu ilacı kullanırken araç ve makine kullanımından kaçınınız.
Xanax Yan Etkileri
Xanax diğer benzodiazepin türevleri ile benzer yan etkilere sahiptir. Doz aşımı son derece tehlikelidir ve doktor tavsiyesi dışında kullanılmamalı. Doktorun verdiği doz aşılmamalıdır. Xanax’ın olası yan etkileri ise şu şekilde sıralanabilir:
- Sedasyon ve uykululuk hali oldukça yaygın görülen bir yan etkidir.
- Zihin karışıklığı
- Çevreye uyum sağlamada güçlük
- Depresyon
- Cinsel istek azalması
- Ataksi adı verilen hareket kontrolünün zorlaşmasına bağlı yürüme zorluğu
- Denge bozukluğu
- Koordinasyon bozukluğu
- Hafıza bozukluğu
- Dikkat bozukluğu
- Aşırı uyuma
- Bulanık görme
- Kabızlık
- Ağız kuruluğu
- Mide bulantısı
- Yorgunluk ve huzursuzluk
Başlıca yan etkilerdir ve listedeki ilk yan etki oldukça yaygın görülürken diğer maddeler nispeten az veya hiç görülmeyen yan etkilerdir. Yan etkilerin şiddeti ve görülme olasılığı kişiden kişiye göre değişmekle birlikte uykululuk hali oldukça sık görülür. İlacı kullanıyorsanız ve beklenmedik bir yan etki gösterdiğinizi düşünüyorsanız asıl kaynak olan ilacın prospektüsüne başvurunuz.
Benzodiazepin türevleri hem etki hem de yan etki bakımından birbirine benzemekle birlikte kullanım alanı bakımından farklılık göstermektedir bu bazı türevler bağımlılık yapabilir. Başka benzodiazepin türevileri için Benzodiazepin Türevleri ve Yan Etkileri adlı yazıyı okumanız faydalı olacaktır. Benzodiazepin türevlerinden Flurazepam’in GABA reseptörü ile oluşturduğu kompleksi incelemek için aşağıdaki videoyu incelebilirsiniz.
Xanax Kullananlar ve Yorumları
Xanax kullananlar genellikle “uyku halinin hayatlarında baskın rol oynaması” şikayetinde bulunmaktadır. Yaygın yan etkilere baktığımızda bu durum şaşırtıcı değildir. Bunun haricinde “cinsel isteğin azalması” şikayet edilen konular arasındadır.
Xanax kullananlar şikayetçi oldukları yersiz ve zamansız kaygılardan kurtulduklarını “rahatladıklarını” ifade etmekle birlikte uyku halinin baskın olması üzerinde durmaktadırlar. İlaç yersiz kaygılar olan(zamanı ve gerçekleşme olasılığı belirsiz kaygılar) “her an deprem olmasından korkuyorum”, “anne ve babamın ölmesinden korkuyorum” gibi şikayetlerinden kurtulduklarını ifade etmektedir. Xanax yan etkileri göz ardı edildiğinde kaygıları tedavi etmede kullanılmaktadır.
Kaygıların Giderilmesindeki Mekanizma
Xanax yan etkileri göz ardı edildiğinde kaygıları durdurmakta ve yok etmektedir. İlacın bu etkisi GABA reseptörünün allosterik bölgesine bağlanarak hücre içindeki iyonların değişimi konusunda aktive edici rol oynaması ile ilgilidir. Xanax GABA reseptörünün aktive edici, yani allosterik bölgesine bağlanır ve iyon değişimi başlar. Temeldeki mekanizma bu yönde ilerlemekte ve iyon değişiminin sonucu olarak insana “rahatlık ve kaygılarından uzaklaşma” hissi vermektedir. Xanax diğer benzodiazepin türevlerine kıyasla yan etkileri az olan bir ilaçtır. Bağımlılık yapmakta ancak doz düşürerek bırakılması sağlıklı ve kolay olan bir ilaçtır. Antipsikotik ilaç sınıfında olan risperidon hakkında daha fazla bilgi almak için Risperidon Yan Etkileri ve Kullanıcı Yorumları yazısını okuyabilirsiniz.
Benzodiazepin türevleri GABA reseptörüne bağlanırken halkalı yapı dihedral açı bükülmesine uğramakta ve bu şekilde etki etmektedir. Buna benzer bir örnek Olanzapin Yan Etkileri ve Kullanıcı Yorumları adlı yazıda ayrıntısıyla incelenmiştir.
